Dobrawa

Tekst pieśni jest współczesnym skrótem rozdziału Quomodo Mesco recepit Dobrowcam sibi in uxorem (Jak Mieszko pojął za żonę Dobrawę), zawartego w Kronice polskiej Galla Anonima. Powstała ona najprawdopodobniej w latach 1113-1116. Spisał ją po łacinie – nie kończąc swojej pracy – nieznany autor. Przydomek Gallus nadał mu w XVI wieku Marcin Kromer, ale współcześni badacze (m. in. Gerard Labuda i Tomasz Jasiński) uznali go za Wenecjanina. Najstarszy zachowany rękopis Kroniki pochodzi z XIV wieku. Generalnie Kronika jest propagandową obroną księcia Bolesława Krzywoustego, spisaną po okaleczeniu i śmierci jego starszego brata Zbigniewa. Jest to też klasyczne dla tamtej epoki„ gesta ducum, czyli przedstawienie historii panującej dynastii przez opowieści o czynach władców. Szczególne miejsce zajmuje tutaj historia przyjęcia przez Polskę chrześcijaństwa, w tym również dzieje życia Dobrawy – pierwszej chrześcijańskiej żony pierwszego z naszych historycznych władców – Mieszka[1].

[1]W Kronice polskiej  Galla Anonima zapisani są również poprzednicy Mieszka – Siemowit, Lestek i Siemomysł. Współcześni badacze skłaniają się do uznania ich za postacie historyczne.

Dobrawa (wedle późniejszych) zapisów Dąbrówka, Dobrochna lub Dobrawca była czeską księżniczką z rodu Przemyślidów, córką księcia Czech Bolesława I Srogiego. Nie wiemy dokładnie kiedy się urodziła. Wedle Kroniki Praskiej Kosmasa, wychodząc za mąż w 966 roku za polskiego władcę księcia Mieszka I była kobietą podeszłego wieku. Część współczesnych badaczy uważa, że był to zapis tendencyjny, a nawet złośliwy. Obecnie przyjmuje się, że Dobrawa przyjeżdżając do Polski miała około 20-25 lat. Zawarcie tego małżeństwa było jednym ze skutków sojuszu polsko – czeskiego, skierowanego przeciwko potężnemu Związkowi Wieleckiemu[2]. Czesi dotąd popierali Wieletów przeciwko Polakom. Mieszko, decyzją o przyjęciu chrztu, rozbił ten sojusz i skierował czeskiego księcia przeciwko Pomorzanom. Doprowadziło to w 967 roku do zwycięskiej bitwy z armią Wieletów, dowodzoną przez saskiego renegata Wichmana.

Częścią polsko – czeskiej umowy był chrzest księcia Mieszka i jego najbliższego otoczenia. Dokonał się on w 966 roku, najprawdopodobniej na Ostrowie Lednickim. Tą jedną decyzją Mieszko na zawsze zmienił swoje państwo, wprowadzając je w krąg kultury łacińskiej. Wraz z chrześcijańskim klerem przyszło do Polski pismo, architektura, nowe metody gospodarowania, nowa filozofia postrzegania świata i nowe normy obyczajowe. Sam książę, jako chrześcijanin, stał się odtąd partnerem władców Europy Zachodniej. Kronika Thietmara z Merseburga oraz Kronika polska Galla Anonima przypisują Dobrawie szczególną rolę w nawróceniu Mieszka. Współcześnie jest to kwestionowane. Uznaje się jednak pośrednią rolę księżnej w chrystianizacji Polski – to w jej orszaku przybyli na ziemie polskie chrześcijańscy duchowni.

Dobrawa Przemyślidka była matką pierwszego polskiego króla Bolesław Chrobrego (urodzonego w 967 roku), królowej Szwecji Świętosławy (Sygrydy) oraz najprawdopodobniej babcią Knuta Wielkiego – króla Anglii, Danii i Norwegii. Zmarła z nieznanych przyczyn w 977 roku.

W polskim przekładzie (skróconym wobec oryginału) tekst składa się z trzech części. W pierwszej narrator opowiada o rządach młodego Mieszka, który po przejęciu księstwa powiększał je, stopniowo podbijając ziemie sąsiednich ludów. Książę miał również rozwijać „zdolności umysłu i siły ciała”. Możemy to uznać jako pośredni opis cywilizacyjnego rozwoju państwa i budowy jego siły militarnej. Narrator kończy pierwszą część pieśni przypominając, że mimo tych osiągnięć książę wciąż był poganinem (miał 7 żon). Druga część mówi o tym, że książę zdecydował się na małżeństwo z Dobrawą – „bardzo dobrą chrześcijanką z Czech”. Zdaniem autora miała ona zgodzić się na to małżeństwo tylko pod warunkiem przyjęcia chrztu przez Mieszka. Trzecia część opisuje przybycie Dobrawy z orszakiem dostojników duchownych i świeckich oraz jej starania o przyjęcie przez męża chrześcijaństwa. Treść narracji tego tekstu jest wedle współczesnych badań ahistoryczna. Przyjęcie chrztu było decyzją Mieszka, a nie osobistą inicjatywą Dobrawy.

[2]Wieleci – grupa plemienna Słowian połabskich, zamieszkująca od VIII wieku na terenach między Łabą i Odrą. W drugiej połowie IX wieku prowadzili trzy wojny przeciwko państwu Mieszka (963-967). Dwie pierwsze wygrali, a w trzeciej ponieśli druzgocącą klęskę.

Pobierz opracowanie w formacie pdf