Modlitwa Narodowych Sił Zbrojnych

Pieśń Narodowych Sił Zbrojnych [1], autorstwa ks. biskupa Henryka Strąkowskiego z 1940 roku [2].

[1]Artykuł Rafała Sierchuły o Narodowych Siłach Zbrojnych na stronie Instytutu Pamięci Narodowej.

[2]Henryk Strąkowski (1910 – 1965) – polski duchowny rzymskokatolicki, biblista, biskup pomocniczy lubelski. Wikipedia

Narodowe Siły Zbrojne (NSZ) były polską konspiracją niepodległościową, działającą w latach 1942-47. Stworzyły ją organizacje działające w ramach ruchu narodowego – przede wszystkim Organizacja Wojskowa Związek Jaszczurczy [1] i Narodowa Organizacja Wojskowa (NOW) [2], a także Narodowo – Ludowa Organizacja Wojskowa, Polski Obóz Narodowo – Syndykalistyczny, Zbrojne Pogotowie Narodu itd. Genezą powstania NSZ był rozłam w NOW na tle scalenia tejże z Armią Krajową. Cele działania nowej organizacji zostały ujęte w  Deklaracji Narodowych Sił Zbrojnych z lutego 1943 roku [3]. Zakładały one przede wszystkim walkę o wolność z Niemcami, zwalczanie polskojęzycznych formacji komunistycznych, partyzantki radzieckiej i band rabunkowych. Deklarowano również dążenie do odtworzenia polskiej granicy wschodniej według przebiegu sprzed wybuchu II Wojny oraz zmianę granicy zachodniej (zgodnie z koncepcją „marszu na zachód”) na linię Odry i Nysy Łużyckiej. W kwestiach ustrojowych NSZ dążyło do ustanowienia w Polsce systemu wzmacniającego Prezydenta i Senat, rozwoju samorządności, wzmocnienia pozycji rodziny oraz edukacji opartej na katolickich wartościach etycznych, ograniczonej reformy rolnej oraz oparcia gospodarki na własności prywatnej. NSZ uznawały Polski Rząd na Uchodźstwie, ale sprzeciwiały się forsowanej przez Armię Krajową idei powszechnego powstania przeciwko Niemcom.

Dokładna liczebność oddziałów Narodowych Sił Zbrojnych nie jest znana, współcześnie zakłada się, że było to maksymalnie 75 tysięcy ludzi (choć niektóre opracowania podają nawet 100 tysięcy), a po akcji scaleniowej z Armią Krajową w marcu 1944 roku było nie więcej niż 65 tysięcy.

Kiedy w styczniu 1944 roku Armia Czerwona wkroczyła na dawne ziemie II Rzeczypospolitej,  dowództwo Armii Krajowej wydało rozkaz nr 126 zapowiadający wspieranie Sowietów w walce z Niemcami „w miarę naszych sił i interesów państwowych”. Komendant Główny Narodowych Sił Zbrojnych,  generał brygady NSZ Tadeusz Kurcyusz, w rozkazie nr 3 z 15 stycznia stwierdził, że „Armia Czerwona musi być traktowana jako wojsko wrogie, a dążenie do normalizacji stosunków z rządem ZSRR ani ewentualne osiągnięcie porozumienia nie może powstrzymać bezwzględnej walki z komunizmem i rozkładową akcją agentur bolszewickich na ziemiach polskich”.

Dowództwo Narodowych Sił Zbrojnych było przeciwne rozpoczynaniu powstania w Warszawie (jak i w ogóle całej Akcji „Burza”), ale po wybuchu walk oficjalnie wsparło Armię Krajową. Według różnych ocen w Powstaniu Warszawskim walczyło od 740 do około 3,5 tysięcy żołnierzy NSZ (m.in. z Brygady „Koło”, Pułki im. gen. Sikorskiego i gen. Dąbrowskiego, Kompania „Warszawianka”). Po upadku Warszawy część aktywnych oddziałów NSZ została podporządkowana Narodowej Organizacji Wojskowej i przekształcona w Narodowe Zjednoczenie Wojskowe (NZW)[4]. Liczyło ono od 2 do 4 tysięcy żołnierzy, którzy walczyli z NKWD, Korpusem Bezpieczeństwa Wewnętrznego i komunistycznym Wojskiem Polskim, jak również przeciwko oddziałom Ukraińskiej Powstańczej Armii. W 1947 roku większość oddziałów NZW została zniszczona. Niedobitki przetrwały w konspiracji jeszcze do połowy lat 50-tych.

W kwietniu 1945 roku, wobec zajęcia przez Sowietów całego obszaru przedwojennej Polski, Narodowe Siły Zbrojne (oddziały pozostające poza Narodowym Zjednoczeniem Wojskowym) przeszły kolejną reorganizację. Sformowano ogółem około 100 grup i oddziałów (z czego około połowę w III Okręgu Lubelskim). Ich zadania precyzowała instrukcja wydana 7 czerwca 1945 roku przez Komendanta Głównego NSZ majora (generała brygady NSZ) Z. Broniewskiego: „… rozbrajanie oddziałów milicji i UB, likwidowanie szczególnie niebezpiecznych agentów, zdobywanie funduszów i aprowizacji ze składów nowej administracji i informowanie terenu przez kolportaż prasy”. Na przełomie 1945 i 46 roku część oddziałów NSZ została zniszczona, a dowództwo zreorganizowane aresztowaniami. Resztki zjednoczył ppłk NSZ Stanisław Kasznica. Działał on do lutego 1947 roku, kiedy to zastał aresztowany razem z całą Komendą Główną. Został zamordowany przez komunistów 2 marca 1948 roku. Ostatnie grupy Narodowych Sił Zbrojnych działały w konspiracji jeszcze do połowy następnej dekady.

Kontrowersje

Po II Wojnie Światowej Narodowe Siły Zbrojne, podobnie jak inne formacje niepodległościowe, zostały poddane bezwzględnej, zakrojonej na szeroką skalę i de facto nigdy nie zakończonej kampanii komunistycznej propagandy. Przedstawiano je wprost jako formację „faszystowską” i „kolaborantów Hitlera”. O ile wobec Armii Krajowej podobna kampania oszczerstw względnie złagodniała po 56 roku, to NSZ komuniści nigdy nie odpuścili. Przyczyną tak „specjalnego” traktowania był zapewne nieustępliwy antykomunizm Narodowych Sił Zbrojnych, które  – w odróżnieniu od Armii Krajowej – zdecydowanie wykluczały jakąkolwiek współpracę z Sowietami i ich namiestnikami. Po 1989 roku (zwłaszcza po roku 2000) zrobione wiele żeby przywrócić żołnierzom Narodowych Sił Zbrojnych należne im miejsce w historii Wojska Polskiego. Niestety,  dzisiaj wciąż powtarzane są te same hasła, żywcem wyjęte z komunistycznej propagandy: „NSZ było antysemickie i mordowało Żydów”, „NSZ mordowało członków GL i AL” oraz „NSZ to kolaboranci współpracujący z Niemcami”.  Pierwszy zarzut nigdy nie został rzetelnie udowodniony. Drugi abstrahuje od tego, że obie komunistyczne formacje były – niebezpodstawnie – uważane przez Narodowe Siły Zbrojne za kolaboranckie. Trzeci opiera się na działaniach Brygady Świętokrzyskiej w ostatnich miesiącach wojny, ale współcześni historycy nie zgadzają się, by można było mówić w tym przypadku o kolaboracji na szkodę Polski[5].

Analiza tekstu

Tekst „Modlitwy” składa się z trzech zwrotek. Pierwsza jest inwokacją do Boga o siłę i wytrwałość w walce o Polskę, jak również deklaracją oddania sprawie („której poświęcamy nasze życie”). Druga zwrotka jest manifestem wiary, że „krew niewinna przelana braci naszych” nie pójdzie na marne i stanie się fundamentem, na którym odbuduje się wolna Polska. Ostatnia część tekstu jest prośbą do „Królowej Korony Polskiej” o wsparcie w pracy i w walce. Odwołanie się do kultu maryjnego jest motywem sięgającym co najmniej późnego średniowiecza. Wprost nasuwa się tutaj porównanie np. do „Hymnu rycerstwa polskiego – „Bogurodzicy”. „Jasna Góra” i „Ostra Brama” to przypomnienie dwóch najważniejszych ośrodków kultu maryjnego  w Rzeczypospolitej – klasztoru paulinów na Jasnej Górze w Częstochowie i kaplicy Ostrobramskiej w Wilnie. Wymienienie akurat tych dwóch miejsc jest nie tylko deklaracją religijną, ale też polityczną – Częstochowa to wszak dawna Korona, a Wilno to Litwa.

Po II Wojnie Światowej „Modlitwa” była utworem zakazanym i powróciła do przestrzeni publicznej dopiero po 1989 roku.

[1]Organizacja Wojskowa Związek Jaszczurczy – polska konspiracja wojskowa obozu narodowego, działająca w latach 1939-42. Weszła później w składa Narodowych Sił Zbrojnych. Wikipedia

[2]Narodowa Organizacja Wojskowa – konspiracyjna organizacja wojskowa Stronnictwa Narodowego działająca w czasie II Wojny Światowej. Wikipedia

[3]Deklaracja Narodowych Sił Zbrojnych z lutego 1943 r. Strona NSZ

[4]Narodowe Zjednoczenie Wojskowe – polska wojskowo – polityczna organizacja konspiracyjna środowisk narodowych, działająca w latach 1944-56. Wikipedia

[5]„Czarna Legenda Narodowych Sił Zbrojnych” – odcinek programu z serii „Spór o historię”. Strona TVP

Opracował: Piotr Pacak

Pobierz opracowanie w formacie pdf