Niepokorne

Często ukrywały swoją płeć pod męskim ubraniem, a trudy żołnierskiego życia i niewoli znosiły nie gorzej od towarzyszy, choć ze strony wroga groziły im dalece większe szykany niż mężczyznom.

Nie wszystkie jednak dzierżyły oręż w ręku. W opuszczonych i pogrążonych polskich domach pozostały przecież żony i matki, siostry i córki, ukochane! Czyn niepodległościowy polskich kobiet jako inspiracja współczesnej, hybrydowej kompozycji instrumentalnej.

Tytułowa kompozycja instrumentalna „Niepokorne” została stworzona specjalnie do IX edycji Koncertu Niepodległości, pod tym właśnie tytułem. Inspirowana była czynem niepodległościowym polskich kobiet, które stawały do walki w jednym szeregu z mężczyznami. Często ukrywały swoją płeć pod męskim ubraniem, a trudy żołnierskiego życia i niewoli znosiły nie gorzej od towarzyszy, choć ze strony wroga groziły im dalece większe szykany niż mężczyznom.

Nie wszystkie jednak dzierżyły oręż w ręku. W opuszczonych i pogrążonych polskich domach pozostały przecież żony i matki, siostry i córki, ukochane!

To one zapewniały wsparcie i opiekę polskiemu żołnierzowi podczas regularnych wojen i walk partyzanckich. Dbały o wychowanie, byt i fizyczne przetrwanie polskich rodzin. Wyznaczały i chroniły wzorce moralne, a krzewiąc patriotyzm młodych Polaków sprawiły, że dziś możemy czuć się wolni!

Polskim kobietom, w całości poświęcony został IX Koncert Niepodległości pt. „Niepokorne”. Narracja wydarzenia rozpoczęła się w 965 roku od opowieści o Dobrawie, żonie Mieszka I, co zilustrowała kompozycja powstała do łacińskiego tekstu kronikarza Anonima tzw. Galla. Ukazana została rola Polek z dynastii Piastów i Jagiellonów osadzonych na tronach wielu państw dynastycznej Europy. Opowieść przywołała też nazwiska znanych bohaterek narodowych jak Jadwiga Andegaweńska (Królowa Polski), Joanna Żubr (sierżant Armii Księstwa Warszawskiego, uczestniczka wojen napoleońskich i pierwsza kobieta odznaczona krzyżem Virtuti Militari), Emilia Plater (powstaniec listopadowy), Anna Pustowójtówna (powstaniec styczniowy), Aleksandra Zagórska (organizatorka i komendantka Ochotniczej Legii Kobiet), Jadwiga Piłsudska (pilot Royal Air Force), Elżbieta Zawadzka „Zo” (cichociemna, generał ), Krystyna Krahelska (powstaniec warszawski) oraz jej ciotka Wanda Krahelska, członkini Organizacji Bojowej PPS i wykonawczyni zamachu bombowego na carskiego generał-gubernatora warszawskiego Gieorgija Skałona w 1906 roku, żołnierki wyklęte: Danuta Siedzikówna „Inka” i kpt. Weronika Sebastianowicz, Irena Sendlerowa (członkini konspiracyjnej „Żegoty” ratująca żydowskie dzieci z Getta) oraz Anna Walentynowicz (działaczka Wolnych Związków Zawodowych). Nie mogło w tej opowieści zabraknąć wielu innych, praktycznie zapomnianych dziś kobiet, jak m.in. Anna Dorota vel Zofia Chrzanowska (obrończyni twierdzy Trembowla w czasie wojny tureckiej 1672 roku), 15-letnia Helena Grabska (Orlę Lwowskie), Maria Wittekówna (żołnierka POW i szefowa Wojskowej Służby Kobiet), Zofia Rapp (kurierka wywiadu Armii Krajowej), Wanda Gertz „Lena” (dowódca kobiecego batalionu AK), Janina Lewandowska (lotniczka zamordowana w Katyniu), Zofia Franio „Doktor” (dowódca Kobiecych Patroli Minerskich w Powstaniu Warszawskim) czy Halina Sosnowska „Łuna” (działaczka POW, AK i WiN). Oprócz losów tysięcy polskich kobiet czynnie zaangażowanych w walkę o Niepodległą, ukazana została niemniej ważna dla zachowania ducha i dziedzictwa narodu, postawa matek, żon i córek, które zostając w domu były ostoją polskiej rodziny. I to właśnie one, kobiety polskie, stały się inspiracją do kompozycji Oli Turkiewicz.

„Niepokorne” to hybrydowa kompozycja instrumentalna. Rozpoczyna ją melancholijne i nastrojowe preludium piana prowadzonego rytmem wyznaczonym przez sekcję smyczkową. Jest to część utworu, która przywodzi na myśl kobiecą delikatność i ciepło oraz pogrążony w smutku polski dom w czasie niepokoju i wojny, dom opuszczony przez mężczyzn walczących o wolność narodu.  Filmowe skojarzenia i odwołania do opustoszałych szlacheckich gniazd rodzinnych są w tej części kompozycji oczywiste i namacalne.

Właśnie w tę melancholię opuszczonego rodzinnego gniazda wdzierają się krótkie, dynamiczne pociągnięcia smyków wprowadzające rytm przywołujący skojarzenie z walką zbrojną i oporem.  Utwór niespodziewanie rozwija się w dynamiczną w rockową kompozycję, gdzie instrumentaliści (gitara elektryczna, trąbka) przekazują sobie muzyczny temat utworu. Artyści występują w rytmie narzuconym naprzemiennie przez perkusję, sekcję smyczkową oraz instrumenty elektroniczne: syntezator modularny, sampler i maszynę perkusyjną. Instrumentalna kompozycja „Niepokorne” znakomicie ilustruje rolę kobiet w naszej drodze do odzyskania niepodległości. To właśnie prowadzone przez kobiety domostwa stawały się ostoją patriotyzmu i polskości, gdzie tęsknota, oczekiwanie i żałoba, idą w parze z walką, patriotycznym wychowaniem młodzieży, wsparciem i zapleczem dla wojska. Rozwinięcie utworu jest muzyczną opowieścią o zapomnianej dziś bezpośredniej walce zbrojnej kobiet, które na pierwszej linii frontu, ramię w ramię z mężczyznami przelewały krew i oddawały życie za naszą wolność. Bez ich odwagi, męstwa i opieki, nasza droga do Niepodległości byłaby z pewnością dłuższa, o ile w ogóle zakończyłaby się sukcesem.

Pobierz opracowanie w formacie pdf