Powstańce

Informacje o utworze

Tytuł: Powstańce
Muzyka: Op. 1 – Anna Suda, Op. 2 – Ola Turkiewicz, Op. 3 – Marcin Riege, Op. 4 – Marcin Ritter, Op. 5 – Krzysztof Kowalewski, Op. 6 – Paweł Jabłoński

Powstańce to wielowątkowa suita instrumentalna autorstwa Oli Turkiewicz, Anny Sudy, Marcina Riege, Marcina Rittera, Krzysztofa Kowalewskiego i Pawła Jabłońskiego. Inspiracją utworu jest muzyka XVII, XVIII, XIX i XX wieku, czyli epok w których polscy partyzanci, konfederaci, powstańcy i żołnierze niezłomni toczyli walki o niepodległość Polski. Grano ją w domach, na dworach i salonach w czasach Potopu Szwedzkiego, konfederacjach Dzikowskiej i Barskiej, Powstań Listopadowego i Styczniowego, aż po wiek XX. Trudno sobie wyobrazić, by podobna muzyka towarzyszyła walce naszych powstańców o niepodległości, oddaje ona jednak muzyczny duch epok, w których przyszło im żyć.

Nota historyczna

Konstanty Ramotowski ps. „Wawer”. Ze zbiorów Muzeum Wojska Polskiego Warszawie

Bezpośrednią inspiracją tytułu suity Powstańce jest ukryte w głębi Puszczy Augustowskiej opodal Strękowizny Uroczysko Powstańce. W 1863 roku, miał tu jedną ze swoich baz legendarny oddział pułkownika Konstantego Ramotowskiego ps. „Wawer”. Ramotowski był weteranem Powstania Listopadowego, do którego przystąpił jako 18-latek. Przeszedłszy cały szlak bojowy 2 Pułku Piechoty Liniowej. po bitwie pod Wawrem w 1831 r., został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari i awansowany na stopień podoficerski. Prawdopodobnie z tą bitwą związany jest pseudonim, który przybrał sobie 30 lat później, podczas Powstania Styczniowego, gdy zgodnie z otrzymanym rozkazem tworzył własny oddział w marcu 1863 roku. Pomimo słabego uzbrojenia i przewagi liczebnej Rosjan oddział Ramotowskiego-Wawra toczył walki z Rosjanami pod Białaszewem, Jaświłami, Jastrzębną, Balinką, Czarnym Brodem, Kadyszem, Gruszkami, Kozim Rynkiem, Radziłowem i Sieburczynem. Był postrzegany jako zdolny dowódca, czego potwierdzeniem był awans na stopień pułkownika. W lipcu 1863 roku oddział poniósł klęskę pod Rząśnikiem i uległ rozproszeniu. Nie zważając na sytuację „Wawer” ponownie zebrał swoich żołnierzy, niestety następna klęska pod Nowogrodem doprowadziła do rozwiązania oddziału. W sierpniu 1863 ponownie zorganizował oddział, który na początku września ponownie został rozbity pod Strzelcowizną.

W 1935 roku z Uroczyska Powstańce, gdzie wybudowano pomnik ku czci Powstańców, pobrano ziemię na kopiec Józefa Piłsudskiego w Krakowie.

Por. Józef Gryguć, weteran oddziału J. K. Ramotowskiego „Wawra” przy grobie towarzysza broni powstańca Ignacego Bulińskiego w 65. rocznicę wybuchu Powstania Styczniowego. Źródło: Polona

Szlak bojowy oddziału Wawra, znaczony jest dziesiątkami bezimiennych mogił powstańców, z których większość jest dziś trudna do zidentyfikowania. Istnienie jednej z nich, związanej z oddziałem „Wawra”, udokumentowano prawdopodobnie w 1928 roku, w 65 rocznicę wybuchu Powstania Styczniowego. Na ocalałych w zasobach Biblioteki Narodowej fotografiach, widzimy m.in. weterana oddziału „Wawra” por. Józefa Grygucia, który wskazuje miejsce stacjonowania swojego macierzystego oddziału. Na kolejnej fotografii utrwalono moment, gdy ten modli się przy mogile kolegi, powstańca styczniowego Ignacego Bulińskiego z Krakowa, towarzysza broni pochowanego na Uroczysku Płaskie nad jez. Płaskim opodal Mikaszówki. Zrekonstruowany przez leśników grób istnieje po dziś dzień.

Opracował: Jacek „Wiejski” Górski

Podziel się